زنجیر کرونا بر پای صنایع دستی لرستان

 تا قبل از انتشار ویروس کرونا یکی از زیرساخت های جذب گردشگر و سرمایه گذاری در بسیاری از جوامع صنایع دستی بود چرا که هنر صنایع دستی همچون شاهراهی علاوه بر اینکه پل ارتباطی فرهنگ و هنر گذشتگان تا به امروز است به راحتی برای جوامع امروزی یکی از جنبه های اقتصادی به شمار می رود.

اما اکنون که کرونا تمای مرزها را یکی پس از دیگری پشت سرگذاشته ، نفس صنایع دستی را نیز در جدال با این ویروس به شماره افتاده و هنرمندان و صنعتگران این عرصه را دچار چالش کرده است.

به گفته کارشناسان تولید و دسترسی به مواد اولیه صنایع دستی و از طرفی عرضه و فروش محصولات تولیدی از مهمترین چالش های این حوزه در روزهای مواجهه با کرونا به شمار می روند و برای برون رفت از این مشکلات دولت نیز اقدام به پرداخت تسهیلات و جمایت هنرمندان صنایع دستی کرده است.

صنایع دستی به مجموعه ای از هنرها و صنایعی اطلاق می شود که به طور عمده با استفاده از مواد اولیه ی بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی محصولاتی ساخته می شود که در هر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین عامل، وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای می باشد.

انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید، توسط دست و ابزار و وسایل دستی، حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرح های مختلف در مرحله ساخت این گونه فراورده ها، تامین قسمت عمده  مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی، داشتن بار فرهنگی استفاده از طرح های اصیل، بومی و سنتی از جمله ویژگی های صنایع دستی است.

 عدم همانندی و تشابه فرآورده های تولیدی با یکدیگر، عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با سایر رشته های صنعت، دارا بودن ارزش افزوده ی زیاد در برابری با صنایع دیگر، قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری و قابلیت انتقال تجربیات، رموز و فنون تولیدی، سینه به سینه و یا مطابق روش استاد و شاگردی از دیگر ویژگی های این حوزه می باشد.

 پیشینه کهن لرستان با پیدایش و شکل گیری بسیاری از صنایع دستی که هنوز برخی از آنها همراه با تغییراتی چند، ساخته و پرداخته می شوند، پیوندی ناگسستنی دارد و نخستین این صنایع را می توان به ابتدایی ترین دست ساخته های سنگی مکشوفه از غارهای مسکونی پیش از تاریخ کنجی، یافته و پاسنگر خرم آباد که در حدود ۴۰-۳۵ هزار سال پیش توسط ساکنان آن تولید شده اند مربوط دانست.
هر چند که ابزارهای بدست آمده بسیار ابتدایی و عاری از ویژگی های هنری اند اما در سیر تحولات به وجود آمدنشان دارای تنوع بسیار هستند، از نظر اجتماعی و فرهنگی، صنایع دستی لرستان با توجه به پیشینه تاریخی غنی و تنوع قومیت ها، در سه نوع متمایز عشایری، روستایی و شهری شکل گرفته اند.
انواع صنایع دستی عشایر لرستان سیاه چادر، قالی و گلیم، ماشته، هور، هور اسبو و صنایع دستی روستایی را قالی، گلیم، رنگرزی و جاجیم بافی تشکیل می دهند.
از زمانی که گلیم ها و جاجیم های بافته شده دست زنان لر، زیبنده نمایشگاه های بین المللی شد و یا شاید از دورتر و هنگامی که اولین سماور ورشویی ایران به دست اساتید مجرب در بروجرد ساخته شد و حتی  پیشتر هنگامی که زیور آلات مفرغی آذین بخش گیسوان زنان لر بود، اوج هنرمندی این مردمان، جهانیان را شگفت زده کرده بود.

به گفته کارشناسان و مسولان صنایع دستی لرستان تا پیش از شیوع ویروس کرونا سالانه حدود  هفت میلیارد تومان صنایع دستی استان به فروش رسیده است که متاسفانه با شیوع بیماری کرونا و اعمال محدودیت ها تاکنون حجم کمتری از صنایع دستی استان در سال جاری به فروش رفته است.

 در زمینه دست بافت ها در استان سالیانه ۲۰ تا ۳۰ هزار متر مربع و همچنین در حوزه سایر محصولات صنایع دستی نیز سالیانه حدود یک تن  تولید می شود.

 صنایع دستی در لرستان از لحاظ خواستگاه اجتماعی و مکان تولید به سه دسته صنایع دستی عشایری ، روستایی و شهری تقسیم می شود.

ثبت نام ۲ هزار و ۹۲۵ واحد گردشگری و تولید صنایع دستی لرستان در سامانه کارا

 مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: تاکنون ۲ هزار و ۹۲۵ واحد گردشگری و تولید صنایع دستی استان جهت دریافت تسهیلات کرونا در سامانه کارا ثبت نام کردند.

سید امین قاسمی بیان کرد: در ایام شیوع ویروس کرونا با توجه به آسیب دیدن بسیاری از مشاغل، امکان استفاده از تسهیلات ۱۲ درصد برای مشاغل آسیب دیده در حوزه صنایع دستی و گردشگری فراهم شده است.

وی اظهار داشت:تسهیلات سامانه کارا در قالب تسهیلات اشتغالزایی عشایری و روستایی امشمول افرادی می شود که محل کارگاه و یا سکونت آنها در یکی از مناطق روستایی باشدو در این راستا تاکنون ۲ هزار و ۹۲۵ واحد گردشگری و صنایع دستی استان متقاضی دریافت تسهیلات در قالب این طرح شده اند.

قاسمی با بیان اینکه این کارگاه ها بیشتر واحدهای بوم گردی و مشاغل خانگی استان در مناطق روستایی هستند ادامه داد: امکان پرداخت ۲۳ درصد حق بیمه کارفرمایی پرسنل مشاغل مربوط به صنایع دستی و گردشگری خسارت دیده فراهم شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان ادامه داد: همچنین تاکنون حدود یک میلیارد تومان تسهیلات در حوزه گردشگری و بیش از۲میلیارد تومان تسهیلات در حوزه صنایع دستی به مشاغل آسیب دیده از کرونا پرداخت شده که این روند در آینده سرعت بیشتری خواهد گرفت.

قاسمی با اشاره به امهال سه ماهه مالیات و ارزش افزوده در کل کشور، بیان کرد: برای بازپرداخت تسهیلات بانکی از این مهلت سه ماهه، در جهت کمک به بخش خصوصی استفاده کرده‌ایم.

۳۵کارگاه خانگی صنایع دستی در لرستان فعال است

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: ۳۵ کارگاه تولیدی صنایع دستی به صورت مشاغل خانگی در خرم‌آباد، بروجرد، کوهدشت و الیگودرز فعالیت دارند.

 قاسمی بیان کرد: این صنایع دستی شامل گلیم بافی، ماشته بافی، لباس لری، ورشو، مسگری، چرم دوزی، حرمی، گیوه، کمانچه و خراطی است.

وی با اشاره به تنوع بالا و زیبایی صنایع دستی لرستان افزود: ۳۰ هزار نفر به صورت مستقیم و ۸۰ هزار نفر غیر مستقیم در زمینه تولید و فروش صنایع دستی این استان مشغول به کار هستند. 

قاسمی عنوان کرد: یک بازارچه ثابت فروش صنایع دستی در محوطه باغ گلستان خرم آباد ایجاد و بازارچه‌های خودگردان فروش صنایع دستی شهرستان‌های بروجرد و الیگودرز نیز راه اندازی شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان ادامه داد: علاوه بر مشاغل خانگی، ۱۵۰ کارگاه تولیدی صنایع دستی ثبت شده و دارای مجوز در سطح استان فعالیت دارند.

۲۰ هزار روستایی در لرستان تولید صنایع دستی دارند

مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی لرستان همچنین گفت:۲۰ هزار نفر از جمعیت روستایی و عشایری استان در تولید صنایع دستی فعالیت دارند.

 قاسمی  افزود: تولیدکنندگان صنایع دستی روستایی و عشایری از لحاظ کارگاهی دسته بندی نمی شوند بلکه به صورت فردی شناخته شده که شامل۱۵ تا ۲۰ هزار نفر از جمعیت سطح استان می شوند.

وی اظهارداشت: عمده صنایع دستی روستایی به صورت مشاغل خرد و خانگی هستند که اغلب صرف مصارف شخصی شده و مازاد آن برای فروش عرضه خواهد شد.

وی با اشاره به مهاجرت گسترده روستاییان به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی بیان داشت: صنایع دستی در مناطق روستایی یکی از عوامل مکمل اقتصاد کشاورزی است و این صنایع به دلیل ‏دارا بودن پتانسیل ایجاد فرصت های شغلی وکسب درآمد، ضمن پر کردن اوقات فراغت و بیکاری روستائیان، مانع از مهاجرت های گسترده فصلی یا دائمی آنها می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان با اشاره به اینکه عامل نیروی انسانی در تولید صنایع دستی، نقش بسیار مهمی ایفا می کند بیان کرد: در ‏فرآیند تولید این مصنوعات، دست و هنرانسان نقش اساسی دارد و از طرفی در فعالیت های مربوط به صنایع دستی نیازی به کارشناس خارجی نیست ‏و مواد اولیه مورد استفاده معمولا از مواد بسیار ساده و در دسترس تشکیل می شوند که به ‏آسانی و با بهای نسبتا ارزان قابل تامین است.‏

 قاسمی در ادامه با بیان اینکه صنایع دستی هنری صرفا صنعتی و روستایی نیست افزود: فعالیت های صنایع دستی به دلیل برخورداری از ویژگیهای تکنیکی ساده و بهره گیری ‏از ابزارها و وسایل تکنولوژیکی آسان، به گونه ای است که امکان پرداختن به آنها در ‏جوامع شهری، روستایی و عشایری و به صورت کارگاهی، خانگی و یا حتی دوره گردی ‏و سیار وجود دارد.‏ 

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان تاکید کرد: صنایع دستی به دلیل برخورداری از بار فرهنگی و دارا بودن جنبه های هنری می ‏تواند عامل ترویج عناصر فرهنگی در نقاط مختلف کشور و حتی فراسوی مرزها باشد.

وی گفت: تاکنون ۳۲ نشان ملی مرغوبیت و چهار نشان یونسکو توسط هنرمندان و صنعتگران استان در رشته های کمانچه لری، زیورآلات سنتی، نقاشی و طلاکاری روی شیشه و حجاری سنگ توسط صنعتگران استان کسب شده است.

قاسمی با  بیان اینکه سال گذشته ۲۹ دوره آموزش رشته های عمومی صنایع دستی و سه  دوره آموزشی شاغلان صنایع دستی در سطح استان برگزار شده است، افزود: در این دوره ها تعداد یکهزار و ۷۲۸ هنر آموز و یکهزار ۲۶۸ هنرجو از آموزشهای تخصصی بهره مند شدند.

وی اظهار داشت: گلیم بافی، چرم دست دوز، ماشته و جاجیم بافی، صنایع چوب، خراطی چوب، طراحی گلیم، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، چوغا بافی، ورشوسازی، آئینه کاری، منبت کاری، حصیر و کپوبافی بخشی از رشته های صنایع دستی است که در این دوره ها آموزش داده شده است.

 مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان کرد: در حال حاضر حدود سه هزار و ۵۰۰ کارگاه فعال صنایع دستی با ۵۲ رشته در استان وجود دارد که بیش از ۳۶ هزار هنرمند به صورت مستقیم و غیر مستقیم در این زمینه فعالیت می کنند.

 قاسمی در ادامه از ثبت بیش از هشت هزار نفر در سامانه هوشمند صدور مجوزهای ثبت شده صنایع دستی به عنوان صنعتگر انفرادی یا کارگاهی در سال گذشته اشاره کرد و افزود: هنرمندانی که در این سامانه ثبت نام کرده اند می توانند ضمن حضور در نمایشگاه های ملی و بین المللی صنایع دستی از معافیت های مالیاتی و تسهیلات بانکی حمایتی نیز بهره مند شوند.

وی با بیان اینکه ۱۲ هزار نفر دارای کارت شناسایی و یا کارگاه های کوچک و مشاغل خانگی و بیش از۳۰ هزار نفر در شغل های وابسته به صورت مستقیم و غیر مستقیم در استان فعالیت می کنند اظهار کرد: سال گذشته یکهزار و ۲۶۸ فقره کارت مهارت آموزشی صادر و ۸۸۴ فقره کارت شناسایی نیز تمدید شده است.

 مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به صدور بیش از ۲۰۰ کارت مهارت حرفه آموزی صنایع دستی سال گذشته در استان خبر داد و گفت: سال گذشته حدود ۳۵۰ هنرمند نیز در شهرستانهای خرم آباد، بروجرد، دورود، ازنا، الیگودرز، الشتر و کوهدشت در زمینه اصول بازاریابی صنایع دستی استان مورد آموزش قرار گرفتند.

قاسمی همچنین به فروش سالانه ۷۰ میلیارد ریال صنایع دستی در استان اشاره و بیان داشت: یک بازارچه بزرگ در مرکز استان و چند بازارچه موقت در دیگر شهرستانها، به منظور عرضه محصولات صنایع دستی هنرمندان، بدون واسطه و به صورت مستقیم فعال هستند.

وی ثبت شهر بروجرد به عنوان اولین شهر ملی صنایع دستی در رشته ورشو در کشور، تولید چهار مستند آموزش گلیم بافی و ورشو سازی، چاپ پنج هزار نسخه کتاب، چاپ چهار هزار بروشور، ۲۰۰ فریم عکس صنعتی کارگاه های صنایع دستی را از جمله اقدامات مهم این اداره کل به منظور توسعه و ترویج صنایع دستی لرستان برشمرد.

قاسمی از پرداخت ۲۹ میلیارد و ۷۵۲ میلیون ریال تسهیلات حمایتی به ۱۰۱ کارگاه صنایع دستی استان در سال گذشته اشاره کرد و افزود: در تسهیلات اشتغالزایی روستایی وعشایری(کارا) ۲ هزار ۷۵۰ نفر ثبت نام کردند و  یکهزار و ۵۳۰ نفر هم از اشتغال جدید بهره مند شدند.

مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی لرستان عنوان داشت: از محل تسهیلات بانک گردشگری به کارگاه های صنایع دستی نیز ۲۵ میلیارد ریال به ۲۵ هنرمند استان اختصاص یافت.

قاسمی به حضور مداوم هنرمندان صنایع دستی لرستان در جشنواره های ملی و منطقه ای اشاره و تصریح کرد: ۳۲۵ هنرمند در ۱۷ نمایشگاه و جشنواره شرکت کردند.

۵۲ رشته بومی و غیر بومی صنایع دستی در لرستان تولید می شود

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان گفت: در حال حاضر ۵۲ رشته بومی و غیر بومی رایج رشته صنایع دستی در استان تولید می شود.

قاسمی با اشاره به وجود سه هزار و ۵۰۰ کارگاه کوچک، بزرگ، انفرادی و مشاغل خانگی تولید صنایع دستی در استان اظهار داشت: هفت هزار و ۵۰۰ هنرمند با مجوز اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و بیش از ۱۲ هزار نفر به صورت مشاغل خانگی در حوزه تولیدات صنایع دستی فعال هستند.

وی افزود: اکنون یک بازارچه دائمی در خرم آباد و سه بازارچه موقت و خودگردان با همکاری بخش خصوصی در شهرهای بروجرد، دورود و الیگودرز تولیدات صنایع دستی استان را عرضه می کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان لرستان همچنین با اشاره به اینکه باید در خصوص فروش صنایع دستی استان کارهای بیشتری صورت گیرد بیان داشت: سال گذشته به صورت فروش چمدانی ۵۵ هزار دلار و از طریق گمرک نیز ۶ هزار دلار صادرات محصولات صنایع دستی استان را به کشورهای مختلف داشته ایم.

وی افزود: در استان لرستان اکثر صنایع دستی به صورت مشترک در نقاط مختلف لرستان تولید می شود اما برخی صنایع در شهرستان ها به صورت ویژه تر تهیه و تولید می شود.

کرونا ۱۵ میلیارد تومان به صنایع دستی لرستان خسارت زد

 معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: شیوع کرونا به ۱۱۰ هزار فعال حوزه صنایع دستی این استان ۱۵میلیارد تومان خسارت وارد کرده است.

باباحسینی بیان کرد: با توجه به تعطیلی موقت برخی بازارها و کاهش ورود گردشگران به استان، عمده‌ترین چالش پیش روی هنرمندان صنایع دستی در شرایط کنونی فقدان بازار فروش محصولات تولیدی است.

وی اظهار داشت: از زمان شیوع کرونا بسیاری از هنرمندان امکان تولید محصول را نداشتند و در این مدت شبکه های تهیه و توزیع مواد اولیه، تولید و عرضه کنندگان صنایع دستی نیز با مشکلاتی مواجه شدند.

بابا حسینی ادامه داد: اکنون ۳۵ کارگاه تولیدی صنایع دستی شامل گلیم بافی، ماشته بافی، لباس لری، ورشو، مسگری، چرم دوزی، حرمی، گیوه، کمانچه و خراطی به صورت مشاغل خانگی در خرم‌آباد، بروجرد، کوهدشت و الیگودرز فعال است.

وی با اشاره به تنوع بالا و زیبایی صنایع دستی لرستان افزود: ۳۰ هزار نفر به صورت مستقیم و ۸۰ هزار نفر غیر مستقیم در زمینه تولید و فروش صنایع دستی این استان مشغول به کار هستند. 

بابا حسینی عنوان کرد: علاوه بر مشاغل خانگی، ۱۵۰ کارگاه تولیدی صنایع دستی ثبت شده و دارای مجوز نیز در سطح لرستان فعالیت دارند.

تسهیلات کرونا به ۱۵۷ کارگاه صنایع دستی لرستان پرداخت شد

 معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: ۱۵۷ کارگاه تولید صنایع دستی استان از تسهیلات خسارت کرونا بهره‌مند شدند.

افشین باباحسینی بیان کرد: این تسهیلات در راستای رونق تولید و پیشگیری از خروج کارگاه های صنایع دستی از مدار تولید بوده که تا سقف ۶ میلیون تومان به هنرمندان دارای مجوز و تا سقف ۱۲ میلیون تومان به کارگاه‌های مجوز گروهی پرداخت شده است.

وی بدون اشاره به مجموع تسهیلات پرداخت شده اظهار داشت: بر اساس برآوردهای اولیه ۱۵ میلیارد تومان خسارت ناشی از کرونا در حوزه صنایع دستی لرستان محاسبه شده است.

بابا حسینی با تاکید بر ضرورت فاصله گرفتن از سبک های سنتی فروش و عرضه صنایع دستی در شرایط کنونی تاکید کرد: هنرمندان لرستانی باید با رویکردهای نوین، استفاده از نرم افزار (اپلیکیشن) مجازی و سایت های فروش عرضه صنایع دستی را در دستور کار قرار دهند.

وی عنوان کرد: اکنون سایت های ٰپیش کالاٰ و  ٰزنبیل ٰدر زمینه تجارت و فروش صنایع دستی فعال هستند که حضور و فعالیت هنرمندان استان در این صفحات مجازی ضروری به نظر می رسد.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: با توجه به شیوه‌نامه وزارتخانه، ابزارهای تشویقی و ترغیبی خوبی برای بازاریابی الکترونیکی و استفاده از اپلیکیشن های مجازی در نظر گرفته شده است.

باباحسینی با بیان اینکه نخستین نمایشگاه مجازی صنایع دستی هفته جاری برگزار شده است تصریح کرد: حضور در این نمایشگاه رایگان است و بابت بارگذاری محصولات در صفحه مجازی آن هیچگونه هزینه ای پرداخت نمی شود.

وی استقبال هنرمندان لرستانی از این رویداد فرهنگی را مطلوب ارزیابی کرد و ادامه داد: علاقه مندان می توانند برای حضور در این نمایشگاه از طریق آدرس الکترونیکی

 www.Tafrihat.com اقدام و تصاویر محصولات تولیدی را در این سامانه بارگذاری کنند.

نبود بازار فروش صنایع دستی مهمترین چالش روزهای کرونایی صنایع دستی لرستان

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا عمده مشکلات هنرمندان صنایع دستی در استان عدم فروش محصولات به ویژه در زمان های گردشگر پذیر استان است .

وی با بیان اینکه در طی ماه های گذشته برخی از تولیدکنندگان به دلیل مشکلات پیش رو امکان تولید و فروش محصولات را نداشتند اظهار داشت: شبکه توزیع بین پخش و مواد اولیه و تولید صنایع دستی، عرضه کنندگان محصولات به صورت صندوق های خودگردان، غرفه داران استان متحمل خسارت های سنگینی شدند.

وی با اشاره به حمایت های دولت از این هنرمندان ادامه داد: در این راستا علاوه بر تسهیلات دستورالعمل های تشویقی و ترغیبی نیز در استان انجام شده است تاتولیدکنندگان صنایع دستی بتوانند به تولید و عرضه محصولات خود بپردازند.

باباحسینی عنوان کرد: به همین منظور بر اساس تفاهم نامه وزارت خانه میراث فرهنگی با پست محصولات صنایع دستی با 30 درصد تخفیفاز طریق پست پیشتاز به مقصد ارسال می شوند و تولید کنندگان می توانند برای فروش محصولات خود از طریق پست پیشتاز اقدام کنند.